راهنمای خرید سازهای ایرانی

پیش از اینکه آموزش موسیقی برای سازهای ایرانی را شروع کنید، باید ساز مورد نظرتان را خریداری نمایید که این انتخاب برای افراد مبتدی یک فرایند پیچیده است. از این رو در این مطلب سعی داریم تا به انواع سازهای موسیقی ایرانی بپردازیم تا با قیمت ساز، برندهای سازها، نحوه تشخیص کیفیت ساز و نحوه نگهداری از ساز و تمام مواردی که پیش از خرید خود نیاز دارید، آشنا شوید.

سنتور یکی از سازهای ایرانی پرطرفدار

در ابتدا سعی داریم به معرفی ساز سنتور بپردازیم که چند نوع می‌باشند و با هم متفاوت هستند. تفاوت این نوع سنتورها در نوع ساخت، اندازه، تعداد خرک، نوع صدا و موارد استفاده است که شامل سنتورهای سل کوک، لا کوک، سی کوک، کروماتیک و غیره می‌شوند و از این میان سنتور سل کوک و لا کوک بیشترین کاربرد را دارند. در ادامه به توضیح بیشتر پیرامون انواع این ساز می‌پردازیم.

سنتور سل کوک چیست؟

سنتور سل کوک رایج ترین نوع این سازهای ایرانی می‌باشد که دلیل نامگذاری آن  کوک خرک سوم (از پایین) است که روی نت سل کوک شده و بقیه خرک‌ها هم متناسب با این خرک کوک می شوند. ابعا و ساختمان سنتور سل کوک جوری ساخته شده است که مناسب برای این نوع کوک بوده و با توجه به هماهنگی بیشتر این کوک با سازهای دیگر، از این نوع سنتور بیشتر استفاده می‌کنند.

سنتور لا کوک از دیگر سازهای ایرانی

سنتور لا کوک هم برای نوازندگی و آموزش کاربرد زیادی داشته و ابعاد سنتور لاکوک کوچکتر از سنتور سل کوک می‌باشد که  سیم خرک سوم روی نت لا کوک شده و به همین ترتیب تمام سیم ها یک پرده بالاتر کوک می‌گردند. ساختمان سنتور لاکوک به شکلی طراحی شده که قابلیت کوک کردن روی نت لا را داشته باید و نمی توان سنتور سل کوک را روی یک پرده بالاتر کوک نمود چون سیم های ساز پاره خواهند شد.

بنابرین هر نوع سنتور برای کوک خاصی طراحی شده‌اند که برای کوک های دیگر هم سنتورهای مختلف ساخته می شود که شامل سنتور های می کوک، فا، سل، لا، و سی می شوند و هر چه صدا زیرتر گردد، ابعاد ساز کوچکتر می شود.

تست صدای سنتور پیش از خرید

پس از بررسی اجزا و ساختمان سنتور که یکی از پرطرفدارترین سازهای ایرانی می‌باشد، حتما صدای ساز را تست کنید. شما در نهایت قصد لذت بردن از صدای ساز را دارید، بنابرین مهم ترین معیار، کیفیت صدای آن می‌باشد که برای پی بردن به آن باید ساز را بنوازید ودر صورتی که مبتدی هستید، از فروشنده بخواهید با ساز نوازندگی کند. صدای سنتور را با دقت گوش کنید که هیچ گونه صدا و یا زنگ اضافه‌ای از خود تولید نکند، چرا که هر چه صدای ساز شفاف تر و نرم تر باشد کیفیت بهتری دارد. همچنین توجه کنید که صدای سیم های مختلف باید با هم متناسب باشند و جنس صدای سیم ها نیز یکسان باشد.

 خرید انواع تنبک در میان سازهای ایرانی

تنبک انواع متنوعی دارد که این تنوع در گذشته تنها بستگی به جنس چوب مورد استفاده از پوست آن داشت و از این رو می‌توان گفت این ساز در گذشته به شکل ساده ساخته می شد. اما در حال حاضر بسیار متنوع ساخته می شوند که در این بخش قصد داریم شما را با انواع مختلف تنبک آشنا کنیم.

• تنبک‌های یک تکه: یکی ازانواع مختلف این ساز، تنبک یک تکه می‌باشد که امروزه به علت اینکه ساخت آن بسیار زمان بر و سخت است، کمتر دیده می‌شود. این تنبک‌ها تنها از یک تکه چوب ساخته می شدند و قیمت بالاتری نیز در مقایسه به تنبک‌های چند تکه دارند.
• چندتکه: این نوع تنبک از چند تکه جداگانه ساخته شده و پس از اتمام کار هر تکه، این تکه ها به یکدیگر متصل شده و پوست روی آن کشیده خواهد شد که درنهایت تنبک ساخته می‌شود. ساخت این نوع تنبک در مقایسه با تنبک یک تکه، آسان‌ تر می‌باشد.
• تنبک‌های فایبری: این نوع ساز به آسانی از فایبر گلاس یا پلاستیک فشرده ساخته می‌شوند. اما ازنظر بسیاری از اساتید موسیقی، مورد تایید نیستند، که دلیل آن نیز عدم ایجاد صدای دل نشین برای مخاطب است.
• تنبک ترکه ای: این نوع تنبک ها از تعداد زیادی تکه ها و ترکه های چوبی ساخته شده اند که از سایر انواع تنبک‌ها سبک تر و راحت هستند.

تاریخچه سه تار

 به تاریخچه سه‌تار در میان سازهای ایرانی باید از زاویه ساز تنبور نگریسته شود، تار و سه‌تار بر اساس ساختار تنبور به وجود آمده‌اند و نشانه‌هایی از وجود سازی هم‌خانواده سه‌تار متعلق به آثار سفالی در شوش کشف شده است که قدمت آن به دو هزار سال قبل میلاد می‌رسد، قدیمی‌ترین نمونه‌های این ساز به قرن یازدهم هجری باز می‌گردد، ساز ناصرالدین‌شاه قاجار نیز یکی از نمونه‌های قدیمی سه‌تار می‌باشد.

در زمان حکومت قاجار سه‌تار سازی فراگیر و پرطرفدار بود که توسط میرزا علی‌اکبر خان فراهانی و پسرانش نواخته می‌شد و همانند تار در زمره‌ی سازهایی می‌باشد که ردیف موسیقی ایرانی با آن به اجرا در می‌آمد.

سه‌تار جزو سازهای ملی ایران به شمار می‌رود و چون به قوم یا ناحیه‌ای خاص منسوب نیست، یک ساز شهری به‌حساب می‌آید.

این ساز زهی و مضرابی است و ویژگی‌های روحی و اخلاقی نوازنده در صدادهی آن بسیار مؤثر می‌باشد که ذاتاً کم‌صدا باحالتی گرفته و نهفته می‌باشد و صدای آن زمانی لذت‌بخش است که نوازنده با احساساتش آن را بنوازد.

 بررسی ویژگی‌های سه‌تار

• حجم صوتی اندک، نافذ، ظریف و دل‌نشین از ویژگی‌های به خصوص این ساز می‌باشد.
• اندازه کوچک، وزنی کم و ارتباطی که با بدن نوازنده ان پیدا می‌کند، در برقراری رابطه معنوی میان این دو مؤثر می‌باشد.
• به علت حجم کم صدا، این ساز در کنسرت‌ها کم‌تر استفاده می‌شود.
• نوای آن خالص و اثرپذیر بوده و کمتر در حین نواختن تغییر می‌کند.
• ای ساز با ناخن نواخته می‌شود، کسانی که ناخن شکننده دارند، می‌توانند از مضراب‌هایی که برای این منظور از جنس فلز یا شاخ ساخته شده‌اند، استفاده کنند.
• سه‌تار معمولاً از چوب گردو و توت تهیه می‌شود.
• جنس سیم آن از فولاد و برنز است، این ساز از دو قسمت کاسه و دسته تشکیل شده است.

تار یکی از سازهای ایرانی

خرید تار قدم اصلی برای شروع یادگیری می‌باشد و زمانی که شما سازی با استانداردهای تایید شده تهیه نمایید، نوازندگی برای شما آسان تر شده و صدای تار زیبایی خود را به خوبی نشان خواهد داد. این مسئله انگیزه شما را در نوازندگی بالا برده و پیشرفت شما در یادگیری تار سریع تر صورت می‌گیرد. به طور معمول ساختمان ساز تار استاندارد از جمله الگوی شاهرخ و یحیی ساخته می‌شود.

نکات قابل توجه در صدا دهی تار

• یک تار خوش صدا و استاندارد، دسته‌ای شفاف دارد.
• تار کیفی صدای گز ندارد و اگر با تعویض سیم و پرده‌ها، این صدا برطرف نشود، امکان دارد دسته‌ی آن کج یا پیچیده شده باشد.
• اگر تار کیفی باشد، هرچه قدر بیشتر مضراب بخورد، صدایی خوش‌تر تولید می‌کند.
• جنس و شکل مضراب در تولید صدای سازهای ایرانی چون تار، بسیار موثرند.
• حجم صدای خوب و نداشتن صدای تو دماغی از ویژگی‌های تار می‌باشد‌.
• در بساری از سازها، سیم‌های دو و سل از یکدیگر پیشی می‌گیرند به شکلی که در بالای دسته با هم کوک هستند ولی در انتهای آن، سیم سل عقب یا جلو می‌افتد.
• صدایی شفاف، صاف و بدون اضافات، مهم ترین خصوصیت یک تار خوب است.

توجه داشته باشید که برای خرید هر کدام از سازهای ایرانی باید به فروشگاهای معتبر مراجعه نمایید تا با مطالعه نظرات دیگر خریداران و توضیحات محصول از کیفیت ان اطمینان حاصل کنید.